Γράφει ο Νίκος Νικολούλης
Οι προχθεσινές πολυσυζητημένες αυτοδιοικητικές εκλογές που διεξήχθηκαν στην Τουρκία έχουν, πέραν των άλλων και έναν ιδιαίτερο συμβολισμό για τον Ταγίπ Ερντογάν, πρόεδρο της γειτονικής χώρας και ιδρυτή του κυβερνώντος κόμματος. Είκοσι πέντε ακριβώς χρόνια πριν, στις 27 Μαρτίου του 1994, ο σαραντάχρονος τότε Ταγίπ Ερντογάν, διεκδίκησε, με τη στήριξη του τότε ισλαμιστικού «Κόμματος Εθνικής Σωτηρίας», τη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης.
Αντίπαλοί του δύο εκπρόσωποι κοσμικών κομμάτων εκ των οποίων ο ένας ήταν ο γνωστός μας καλλιτέχνης και συγγραφέας Ζουλφί Λιβανελί, υποψήφιος, του κεντροαριστερού κόμματος. Ήταν η πρώτη μεγάλη στιγμή για τον Ερντογάν και συγχρόνως ένα τραγικό λάθος των τότε Τούρκων πολιτικών. Εάν τα κοσμικά κόμματα είχαν συνεννοηθεί θα είχε ανακοπεί στο ξεκίνημά της η πολιτική καριέρα του Ταγίπ Ερντογάν.
Είκοσι πέντε χρόνια από εκείνες τις εκλογές και ο Λιβανελί θυμάται:
«Στις δημοτικές εκλογές του 1994 κατέβηκα υποψήφιος του κεντροαριστερού κόμματος, του SHP. Την πρώτη Κυριακή πρώτευσε ο Ερντογάν με διαφορά μιας ποσοστιαίας μονάδας μόνο. Με 25%. Εγώ είχα ένα 23% και ο άλλος κοσμικός υποψήφιος 24%.
Εν όψει του δεύτερου γύρου συναντήθηκα με τους ηγέτες του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, τον Ετζεβίτ και τον Μπαϊκάλ. Ζήτησα να αναλάβουν την πρωτοβουλία για συντονισμό όλων των κομμάτων του κοσμικού τόξου απέναντι στον Ερντογάν που τον υποστήριζε το ισλαμιστικό κόμμα του Ερμπακάν. Μαζί τους είπα θα ξεπερνούσαμε άνετα τον Ερντογάν.
Αρνήθηκαν, αδιαφόρησαν, δεν μπόρεσα να καταλάβω. Τελικά στις 27 Μαρτίου του 1994 ο Ερντογάν εκλέχτηκε δήμαρχος. Το αποτέλεσμα τους ξάφνιασε. Δεν το περίμεναν. Έβλεπαν την αναζωπύρωση του ισλαμιστικού ρεύματος σε όλη τη χώρα, έβλεπαν τις κινήσεις του Ερμπακάν μα δυστυχώς εθελοτυφλούσαν.
Πολλά χρόνια μετά, πολύ πρόσφατα, συνάντησα τον πιο στενό εκείνη την περίοδο συνεργάτη-σκιά του Ετζεβίτ, τον αφανή πρωθυπουργό, όπως τον αποκαλούσαμε τότε, τον Εσκάν. Μου ομολόγησε πως η άρνησή τους το 1994 ήταν το μέγιστο πολιτικό τους λάθος με τις συνέπειες που σήμερα είναι πλέον φανερές»
Προς γενική έκπληξη όλου του πολιτικού κόσμου της εποχής εκείνης ο Ερντογάν λειτούργησε αποτελεσματικά και κατάφερε να αντιμετωπίσει με επιτυχία τα συσσωρευμένα «από αιώνες» προβλήματα της Κωνσταντινούπολης που αναπτύσσονταν με ταχύτατους ρυθμούς.
Άρχισε από το χρόνιο πρόβλημα της υδροδότησης που ταλάνιζε τότε τους πολίτες, με την αξιοποίηση των υδάτων της λίμνης των Δέρκων (Terkos), στην Ανατολική Θράκη και τη δημιουργία νέων αγωγών νερού εκατοντάδων χιλιομέτρων. Οργάνωσε και έθεσε σε λειτουργία ένα σύστημα συλλογής και διαχείρισης των απορριμμάτων.
Βελτίωσε σε ικανοποιητικό βαθμό το κυκλοφοριακό χάος που υπήρχε στην πόλη, με τη χάραξη περιφερειακών λεωφόρων, χιλιάδων χιλιομέτρων νέων δρόμων, περισσότερων από πενήντα ανισόπεδων διαβάσεων και γεφυρών.
Αντιμετώπισε το χρόνιο πρόβλημα της περιβαλλοντικής ρύπανσης με ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα που περιλάμβανε την απαγόρευση της καύσης του, κακής ποιότητας, εγχώριου λιθάνθρακα για τη θέρμανση του συνόλου των κτιρίων της Πόλης και την αντικατάστασή του με φυσικό αέριο που προμηθεύονταν απευθείας ο Δήμος από το Αζερμπαϊτζάν.
Με τη συνεργασία ξένων εταιρειών καθάρισε για πρώτη φορά τον Κεράτιο Κόλπο που ως τότε ήταν ένας ανοιχτός βόθρος και μια επικίνδυνη εστία μόλυνσης. Και το κυριότερο, κατάφερε να διευθετήσει τα χρόνια χρέη του Δήμου και να κάνει το ταμείο του πλεονασματικό.
Όλη αυτή η δραστηριότητα τον ανύψωσε στα μάτια των πολιτών, η φήμη του ξεπέρασε τα σύνορα της χώρας του με αποτέλεσμα τα Ηνωμένα Έθνη να του απονείμουν ειδική τιμητική διάκριση.
Στην επιτυχία του αυτή είχε μεγάλη υποστήριξη από το μηχανισμό του ισλαμικού κόμματος του Ερμπακάν και, κυρίως, από τον άσπονδο σήμερα εχθρό του, τον ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος με το κύρος και την επιρροή του στα εκατομμύρια των «πιστών» και με τη βοήθεια των λειτουργών των τζαμιών, συνέβαλε στην οργάνωση ενός πολύ μεγάλου και άρτια οργανωμένου δικτύου εθελοντών που κάλυπτε βασικές καθημερινές ανάγκες των ευπαθών κοινωνικών ομάδων.
Στο δίκτυο αυτό συμμετείχαν γιατροί, νοσηλευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων, δικηγόροι, λογιστές, βιοτέχνες καταστηματάρχες, φοιτητές, συνταξιούχοι, προσφέροντας ιατρική βοήθεια στο σπίτι, στήριξη στους ανάπηρους, συμπαράσταση στους ηλικιωμένους, δωρεάν φροντιστήρια στους μαθητές όλων των βαθμίδων, φροντίδα στις νέες μητέρες και στο παιδί, εργασία στους ανέργους, ψυχαγωγία στους κατοίκους στις λαϊκές γειτονιές, τρόφιμα, ρουχισμό, βιβλία, παιχνίδια κλπ.
Υπολογίζεται ότι στο εθελοντικό αυτό κίνημα συμμετείχαν εκείνη την εποχή τριακόσιες και πλέον χιλιάδες δημότες, οι οποίοι αποτέλεσαν τον μελλοντικό πυρήνα του κόμματος που ίδρυσε ο Ερντογάν το 2002.
Στις βουλευτικές εκλογές του 1995, το ισλαμιστικό «Κόμμα της Ευημερίας» του Νετσεντίν Έρμπακαν ήλθε πρώτο. Τον Ιούνιο του 1996 ο Ερμπακάν σχημάτισε την πρώτη ισλαμική κυβέρνηση, με την υποστήριξη του Κόμματος της Τανσού Τσιλέρ.
Ένα χρόνο μετά το πανίσχυρο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, κύριος μοχλός του «Βαθέως Κράτους» της Τουρκίας, στην προσπάθειά του να ανακόψει την εξάπλωση του ισλαμικού κινήματος που προωθούσε τότε η κυβέρνηση, ανέτρεψε «πραξικοπηματικά» τον Ερμπακάν και υπαγόρευσε στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας εντολή για τη βίαιη διάλυσή του κόμματός του.
Ακολούθησαν διαδηλώσεις στις οποίες πρωτοστάτησε ο Ερντογάν με ομιλίες του σε όλη την Τουρκία. Σε μία από αυτές στην περιοχή Σιίρτ, τον Δεκέμβριο του 1997, απήγγειλε ένα ποίημα με στίχους που καλούσαν τους «πιστούς» σε αγώνα για το Ισλάμ.
Η δημόσια ανάγνωση του συγκεκριμένου ποιήματος θεωρήθηκε από το δικαστήριο ως προτροπή για τέλεση αδικήματος και υποκίνηση σε θρησκευτικό ή φυλετικό μίσος. Ο Ερντογάν παύτηκε από τη θέση του δημάρχου το 1998 , οδηγήθηκε σε δίκη και καταδικάστηκε σε δεκάμηνη φυλάκιση και αφαίρεση των πολιτικών του δικαιωμάτων για πέντε χρόνια.
Στην περιπέτειά του αυτή του συμπαραστάθηκε μεταξύ των άλλων και ο τότε δήμαρχος της ΑθήναςΔημήτριος Αβραμόπουλος, ο οποίος λέγεται ότι τον επισκέφθηκε στις φυλακές.
Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν τον Ερντογάν να αναπροσαρμόσει την πολιτική του και να εγκαταλείψει τον Ερμπακάν και τις αρχές που εκείνος πρέσβευε. Διέβλεψε ότι το βαθύ κράτος και οι εκφραστές του στο στρατό, τη δικαιοσύνη, τον τύπο και τον επιχειρηματικό χώρο δεν θα επέτρεπαν την ομαλή εξέλιξη των πολιτικών πραγμάτων στη χώρα και προφανώς θα αποτελούσαν μόνιμο εμπόδιο για την προώθηση των αρχών του ισλαμισμού μέσω της πολιτικής.
Ένας καλός σύμμαχος σε μια στρατηγική ανατροπής του βαθέως κράτους θα μπορούσε να είναι η Ευρωπαϊκή Ένωσηπου με τις αρχές και τους κανόνες της αποτελούσε στυλοβάτη των δημοκρατικών θεσμών και της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Στον προβληματισμό του αυτό βρήκε συμπαραστάτες πολλούς νέους επιστήμονες με φιλοϊσλαμικές απόψεις και καλές σπουδές στο εξωτερικό, (Αμντουλάχ Γκιουλ, Γιλδιρίμ Μπιναλί, Αλί Μπαμπατζάν, Αχμέτ Νταβούτογλου, Μπουλέντ Αρίντς Αχμέτ Νταβούτογλου, κλπ). Στυλοβάτης του, ίσως και χρηματοδότης, και πάλι ο Φετουλάχ Γκιουλέν.
Το ζητούμενο όλων αυτών ήταν μια βαθιά αλλαγή στην πολιτική ζωή της χώρας με την εμπέδωση της Δημοκρατίας, με βάθρο τη Δικαιοσύνη και στόχο την οικονομική ανάπτυξη με την αξιοποίηση του εγχώριου φυσικού πλούτου, του ανθρώπινου δυναμικού και των νέων φιλόδοξων επιχειρηματιών.
Όλος αυτός ο προβληματισμός οδήγησε στην ίδρυση του «Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης» ΑΚΠ το οποίο σε πολύ μικρό διάστημα κατάφερε όχι μόνο να οργανωθεί και να απλωθεί σε όλη τη χώρα αλλά να κερδίσει με συντριπτική νίκη τις εκλογές του 2002.
(*) Ο Νίκος Νικολούλης είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός και μέλος της Επανεκκίνησης. Έχει εργαστεί πολλά χρόνια ως εκπαιδευτικός στην Κωνσταντινούπολη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Κάποιοι, από το ημίφως...
Σκάσε και ψήφιζε...
Προεκλογικό σκηνικό, κομμένο και ραμμένο...
Ντροπή, μια λέξη άγνωστη στη δημοτική Αρχή
Βαρεμάρα...
Ο Στράτος Διονυσίου παρεμβαίνει στα δημοτικά πράγματα της πόλης μας...
Ο Γιώργος Νταλάρας, παρεμβαίνει στην προεκλογική περίοδο
Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης
Προαναγγελθέν ναυάγιο για την Αυτοδιοίκηση ο νέος Εκλογικός Νόμος
Προεκλογικός διάλογος, περί... όνου σκιάς
Να δεις που κάποτε θα μας πούνε...
Ούτε τους χομπίστες, ούτε τους τουρίστες
«Τη μια τη λέγαν Αφροδίτη, και την άλλη Αφροδίτη επίσης»
Τυφλοί τα τ' ωτ' τον τε νουν τα τ' όμματα...
Μόνη χαμένη, η πόλη...
ΑΕΚ - Άρης...