Του Διαμαντή Σεϊτανίδη
Τις τελευταίες μέρες, τα μεγάλα Μέσα Ενημέρωσης παγκοσμίου εμβελείας και κύρους, συμπίπτουν στην εκτίμηση ότι βρισκόμαστε ενώπιον μιας μείζονος οικονομικής κρίσης στην Ιταλία, με επίκεντρο τον τραπεζικό τομέα. Έτσι, η φράση «πυκνώνουν τα σύννεφα πάνω από την ιταλική οικονομία» πυκνώνει κι αυτή, όσο πολλαπλασιάζονται τα σχετικά δημοσιεύματα.
Ωστόσο, δεν πρόκειται για κάτι καινούριο. Η κρίση στην Ιταλία ήταν ορατή ακόμα και σε σχετικά αμυήτους, ήδη από τα τέλη του 2015. Καμία σχέση δεν έχει η ιταλική κρίση με τα «απόνερα» του brexit. Ακόμα κι αν το bremain είχε κερδίσει κατά κράτος, η οικονομική κρίση στην Ιταλία θα ήταν, όπως και σήμερα, επί θύραις.
Η ιταλική οικονομία έχει στα θεμέλια της την ίδια βόμβα που έχει και η ελληνική: Τεράστιος αριθμός μη εξυπηρετούμενων δανείων, απειλούν τους ισολογισμούς των ιταλικών τραπεζών. Η αδυναμία επιχειρήσεων και νοικοκυριών να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους, αποτυπώνει την κρίση του ιταλικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, καθώς μόνο μια γρήγορη και θεαματική βελτίωση της ιταλικής ή γενικότερα της ευρωπαϊκής οικονομίας θα μπορούσε να βοηθήσει την κατάσταση. Κι αυτή η τελευταία, όμως, κινείται μόνο στη σφαίρα της φαντασίας.
Οι διοικήσεις των τραπεζών στην Ιταλία, αποφάσισαν για καιρό να κρύψουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί, παραλείποντας να εγγράψουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το 17% των δανείων δεν πρόκειται να επιστραφούν στις τράπεζες, γονατίζει τους ισολογισμούς των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Και όπως είναι φυσικό, η κρίση δεν περιορίζεται μέσα στα ιταλικά σύνορα. Οι τράπεζες της Ιταλίας εκχωρούν τις δανειακές τους απαιτήσεις και παράλληλα δανείζονται από άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες, οι οποίες επίσης δανείζονται, παρά το μεγάλο ιταλικό δημόσιο χρέος. Με δεδομένο ότι μιλάμε για την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η κατάσταση αυτή αποτελεί βόμβα στα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Η απλή παράθεση των παραμέτρων, δείχνει καθαρά ότι το πρόβλημα από μόνο του δεν μπορεί να λυθεί. Μόνο ένα κυβερνητικό σχέδιο διάσωσης των ιταλικών τραπεζών θα ήταν μια εφικτή λύση. Αυτό όμως δεν γίνεται, καθώς η χώρα είναι μέλος της Ευρωζώνης.
Θα πει κάποιος: «Μα κι η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωζώνης, κι έχουμε ως τώρα ανακεφαλαιοποιήσει τρεις φορές το ελληνικό τραπεζικό σύστημα». Σωστά. Όμως, άλλο είναι να είσαι «κανονικό» μέλος της Ευρωζώνης κι άλλο να είσαι «μέλος της Ευρωζώνης που είναι σταθερά στην εντατική και υποστηρίζεται με μηχανικά μέσα», όπως η Ελλάδα.
Το πρόβλημα στη Ιταλία είναι η επανάληψη του φαινομένου «Κύπρος», όπου έγινε bail-in (είναι κι αυτή μια κομψή έκφραση της κατάστασης όπου καταθέτες και πιστωτές χάνουν τα λεφτά τους...) με αποτέλεσμα όσοι είχαν καταθέσεις πάνω από 100.000 ευρώ να περιέλθουν σε εξαιρετικά δεινή θέση (για να το πούμε κι εμείς κομψά)...
Αν αυτό που συνέβη προ διετίας, περίπου, στην Κύπρο, συμβεί και στην Ιταλία, δεν θα πρόκειται απλώς για μια τεράστια κρίση. Η κυβέρνηση φυσικά θα καταρρεύσει, ο αέρας θα φουσκώσει τα πανιά του "Κινήματος Πέντε Αστέρων" του Μπέπε Γκρίλο και, το κυριότερο, η Ιταλία θα συμπαρασύρει στην κατάρρευση ολόκληρη την ευρωπαϊκή οικονομία.
«Γιατί να τη συμπαρασύρει;» θα απορήσουν, ίσως, μερικοί. «Η Ευρώπη πάντοτε έβρισκε μια λύση, έστω μετά από ατέρμονες συζητήσεις, έστω στο παρά πέντε, έστω μισή λύση, αλλά πάντως έβρισκε μια κάποια λύση». Σωστά είναι αυτά, και κυρίως η επιλογή του παρατατικού, ενός χρόνου που αναφέρεται στο παρελθόν.
Σήμερα, η Γερμανία εμφανίζεται επιεικώς απρόθυμη να διασώσει τραπεζικά συστήματα, τα οποία έχουν δανειστεί γερμανικά κεφάλαια. Ο γερμανικός ευρωσκεπτικισμός –ναι, υπάρχει κι αυτός!- είναι ακριβώς στον αντίποδα του υπόλοιπου ευρωπαϊκού. Συγκεκριμένα, ο Γερμανός πολίτης αισθάνεται ότι ανέκαθεν υπήρξε ο ίδιος υπεύθυνος και πειθαρχημένος, και παρ’ όλα αυτά καλείται συνεχώς να πληρώνει την ανευθυνότητα και την έλλειψη πειθαρχίας των υπολοίπων Ευρωπαίων. Κι εκεί επενδύει η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» παράταξη, που αυξάνει συνεχώς και σημαντικά την πολιτική κι εκλογική της επιρροή.
Ωστόσο, οι Γερμανοί γνωρίζουν καλά ότι περίπου το 50% του ΑΕΠ τους προέρχεται από τις εξαγωγές. Μια έκρηξη στο ιταλικό τραπεζικό σύστημα θα συμπαρασύρει και το υπόλοιπο ευρωπαϊκό, με αποτέλεσμα οι πελάτες των εξαγωγικών επιχειρήσεων της Γερμανίας να μην μπορούν να πληρώσουν για τα γερμανικά προϊόντα. Η έκρηξη θα συμπαρασύρει τους πάντες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Η κρίση δεν έχει στεγανά...
Φυσικά η Μέρκελ δεν μπορεί να πει στους ψηφοφόρους της ότι η ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας εξαρτάται (και) από το ιταλικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι Γερμανοί επιχειρηματίες, όμως, το γνωρίζουν καλά κι αυτό φαίνεται στη μείωση παραγωγής κεφαλαιακών αγαθών και στη στασιμότητα των εξαγωγών. Άλλωστε το ΔΝΤ έχει χαρακτηρίσει τη Deutsche Bank ως τον σημαντικότερο συντελεστή στον συστημικό κίνδυνο παγκοσμίως. Είναι ο κρίκος που θα κρατήσει ενωμένη την αλυσίδα ή που, αντίστοιχα, θα τη σπάσει.
Η Γερμανία, πάντως, υπολογίζει πάρα πολύ μια ενδεχόμενη ύφεση στις ΗΠΑ, την οποία πολλοί αναλυτές τοποθετούν εντός του 2017. Μια τέτοια εξέλιξη θα «στραγγάλιζε» τις εξαγωγές της, που πλέον θα μπορούσαν να κατευθυνθούν μόνο στην αχανή Κίνα, η οποία, όμως, έχει το ίδιο σύμπτωμα με τους Ιταλούς: εξαιρετικά μεγάλο αριθμό μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η χώρα του Μάο δεν ανέκαμψε από τη μεγάλη κρίση του 2008, παρά το ότι αποφεύχθηκε μια κοινωνική ρήξη με απρόβλεπτες συνέπειες. Καμία διέξοδος, συνεπώς, για τις γερμανικές εξαγωγές.
Το πιο ανησυχητικό είναι η στάση των Βρυξελλών: Είδαν την αναμέτρηση του βρετανικού δημοψηφίσματος ως «τη μητέρα των μαχών» αντί να εργαστούν αποτελεσματικά για να προλάβουν την κατάρρευση του ιταλικού τραπεζικού συστήματος, που θα σημάνει τη διάλυση της Ευρωζώνης μέσα από τη γερμανική κατάρρευση των εξαγωγών.
Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση όπως είναι σήμερα, αποτελεί έναν τεράστιο Οργανισμό που δομήθηκε με τον συγκεκριμένο τρόπο, προκειμένου να διαχειριστεί την περίοδο των «παχέων αγελάδων» για τη Δύση, κι όχι τις σύνθετες αλλαγές συνθηκών της παγκόσμιας οικονομίας. Τα προειδοποιητικά μηνύματα είναι, πλέον, εκκωφαντικά, αλλά τα ενδότερα των Βρυξελλών αδυνατούν να τα κατανοήσουν, να τα ερμηνεύσουν και να δράσουν προληπτικά για την αποδόμηση αυτών των μηνυμάτων και κυρίως των πραγμάτων που επέρχονται.
Όπως έγραψε ο Καβάφης «...η πτώσις μας είναι βεβαία... Ήδη, στα τείχη της Τροίας, ο Πρίαμος κι η Εκάβη κλαίνε...»
δεν βρέθηκαν σχόλια επισκεπτών...