Του Διαμαντή Σεϊτανίδη
Η νύχτα της 24ης Ιουνίου 2016 είναι μια από τις πιο καθοριστικές για το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης- ασφαλώς και της Μεγάλης Βρετανίας. Το Brexit επικράτησε, οριακά μεν, αλλά καθαρά. Η κάλπη πάντα βγάζει έναν νικητή.
Τι σημαίνει η βρετανική ετυμηγορία; Σημαίνει ότι ζούμε, πλέον, έναν πολιτικό και οικονομικό σεισμό που ταρακουνάει ολόκληρο τον πλανήτη. Πολιτικές αποφασισμένες σε Βρυξέλλες και Λονδίνο, που έχουν ζωή πολλών δεκαετιών, ανατρέπονται μέσα σε λίγες ώρες. Μια πρωτόγνωρη (αν και θα έπρεπε να είναι αναμενόμενη...) λαϊκή εξέγερση στην κάλπη, γκρεμίζει το βρετανικό πολιτικό κατεστημένο και κτυπά απειλητικά την πόρτα του υπόλοιπου, ευρωπαϊκού. Ο λαϊκισμός κι ευρωφοβία νίκησαν στη Βρετανία. Κι απειλούν πιο ανοικτά από κάθε άλλη φορά την υπόλοιπη Ευρώπη, που έβλεπε επί χρόνια την επέλαση αυτών των δυνάμεων και αδυνατούσε -αν δεν αδιαφορούσε...- να τις αντιμετωπίσει με αποτελεσματικότητα.
Η σημερινή βρετανική λίρα σε τίποτα δεν θυμίζει τη χθεσινή, καθώς νωρίς- νωρίς έχει χάσει πάνω από το 30% της αξίας της. Η βρετανική κοινωνία είναι σπασμένη στα δυο, καθώς στις κάλπες καταγράφηκε ο απόλυτος διχασμός με έντονα κοινωνικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά: Οι μεγάλες πόλεις απέναντι στη μεταβιομηχανική αγγλική ύπαιθρο. Δύσκολα επουλώνονται οι πληγές που άνοιξε η άφρων απόφαση του δημοψηφίσματος. Η παγκοσμιοποίηση, η Δύση, η Ευρώπη υπέστησαν ένα καθοριστικό πλήγμα, απροσδιόριστων, ακόμα, διαστάσεων κι επιπτώσεων.
Ο παράγων με τις μεγαλύτερες απώλειες από αυτή την ιστορία είναι η Μεγάλη Βρετανία. Αφού είδε στα μέσα του 20ού αιώνα ότι η πολιτική αιώνων που ακολουθούσε, με όχημα τη Βρετανική Κοινοπολιτεία, είχε φτάσει στο τέλος της, αποφάσισε να συμμετάχει (1973) στο υπό διαμόρφωση, τότε, ευρωπαϊκό πείραμα. Σήμερα αποφασίζει να το εγκαταλείψει, χωρίς όμως να έχει εντοπίσει το νέο πεδίο στο οποίο θα πρωταγωνιστήσει ως μια μεγάλη, διεθνής δύναμη, πολιτικά και οικονομικά. Σήμερα η Βρετανία ζητεί να φύγει από την Ευρώπη, αλλά δεν ξέρει πού θέλει να πάει. Κι αυτή η απώλεια προσανατολισμού, στο σημερινό κόσμο δεν είναι χωρίς συνέπειες. Η χώρα που σήμερα ζητεί να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να αναζητήσει το νέο της εθνικό αφήγημα. Θα περάσουν χρόνια, κι ώσπου να το βρει, θα πρέπει να συμβιβαστεί με μια πολύ μικρότερη παρουσία στο διεθνές στερέωμα.
Άλλωστε, η Βρετανία πρέπει να λύσει κι άλλα πολλά, εσωτερικά ζητήματα που ανέκυψαν σήμερα: Η παλιά Αγγλία προτίμησε την έξοδο. Η Σκοτία και η Βόρειος Ιρλανδία ήθελαν να παραμείνουν στην Ευρώπη. Η λογική λέει ότι στο διάστημα που ο διεθνής ρόλος της χώρας θα υποχωρεί, Σκοτία και Β. Ιρλανδία θα μέμφονται τους brexiters, κι ίσως αναζητήσουν (όπως το έκαναν στο παρελθόν) τη δική τους αποχώρηση από τη Μεγάλη Βρετανία. Ο παραδοσιακός πατριωτισμός των Βρετανών, με ευκολία και λόγω συγκυρίας μετατρέπεται σε απομονωτικό εθνικισμό. Ο ασκός του Αιόλου, είναι ορθάνοιχτος...
Το μήνυμα της χθεσινής βρετανικής κάλπης, ακουμπά και όλη την Ευρώπη. Όλα τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα, δεξιάς, κέντρου κι αριστεράς, έχουν πολύ σοβαρούς λόγους να ανησυχούν. Οι ενδείξεις αναδόμησης του παλαιού ευρωπαϊκού πολιτικού σκηνικού έχουν πυκνώσει και μόνο όποιος ηθλελημένα αρνείται να αντικρίσει την πραγματικότητα, δεν βλέπει ότι οι δομικές αλλαγές όχι απλώς δεν τελείωσαν με τη βρετανική ετυμηγορία, αλλά μόλις άρχισαν...
Τα φαινόμενα απόρριψης από τους πολίτες, των πολιτικών ελίτ είναι ολοφάνερα και παγκόσμια: Τι άλλο σημαίνει η άνοδος του Τραμπ στις ΗΠΑ; Τι άλλο είναι η μακρά κυριαρχία των Λεπέν στη Γαλλία, του Φάρατζ στη Βρετανία, του Γκρίλο στην Ιταλία, της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα; Γιατί η ευρωπαϊκή ελίτ δεν ανησύχησε και δεν έλαβε πρόνοια όταν στην Ολλανδία κυριαρχούσε ο Πιμ Φόρτουιν, ή στην Αυστρία ο Γκεργκ Χάιντερ; Ποια μαθήματα έλαβαν από την πορεία των διδύμων αδελφών Κατσίνσκι στην Πολωνία; Κι άλλα παραδείγματα, ων ουκ έστιν αριθμός...
Η αναδόμηση του ευρωπαϊκού πολιτικού σκηνικού, θυμίζει κάτι από το μεσοπόλεμο. Τα παραδοσιακά κόμματα βρίσκονται υπό μεγάλη και συνεχώς αυξανόμενη πίεση, η άνοδος λαϊκιστών κι εθνικιστών είναι εντυπωσιακή και με στοιχεία αντοχής, όχι απλώς συγκυριακά, η μετριοπαθής δεξιά κι αριστερά υποχωρούν έναντι των ακραίων εκφάνσεων των δυο χώρων, όλα θυμίζουν τη δεκαετία του '30. Ελπίζω, όχι και τη συνέχειά της...
Κάθε πολιτική αναμέτρηση, έχει θύματα. Εν προκειμένω, το πρώτο ακούει στο όνομα Ντέηβιντ Κάμερον. Έβαλε τη χώρα του σε μια πρωτοφανή περιπέτεια, προκειμένου να επιλύσει τα εσωκομματικά του θέματα, εάν σας θυμίζει κάτι αυτό... Αλλά, ακόμα κι αν σήμερα παραιτηθεί ο Κάμερον, ποιος θα τον αντικαταστήσει; Ο Κόρμπιν; Αστεία πράγματα. Ο Μπόρις Τζόνσον; Ούτε γι αστείο. Άλλωστε στο χθεσινό δημοψήφισμα, εξίσου χαμένο είναι και το Εργατικό Κόμμα, το οποίο εκατομμύρια πολίτες εγκατέλειψαν. Άρα;
Αναπόδραστα, μαζί με την πολιτική παραλυσία, η Βρετανία θα δοκιμαστεί κι από το οικονομικό χάος. Η σημερινή κατάρρευση των χρηματαγορών δεν θα είναι φαινόμενο μιας μέρας, ούτε μόνο ενός μήνα. Η οικονομική δοκιμασία θα συμπληρώνει και θα κάνει πιο επώδυνη την πολιτική παραλυσία. Τα δύσκολα έπονται για τη Βρετανία.
Στην υφήλιο, δεν κυριαρχεί, πλέον, η Δύση. Η Ελευθερία, η Δημοκρατία, η Δύναμη του Λόγου και Νόμου, δηλαδή οι Αρχές πάνω στις οποίες δομήθηκε η Ενωμένη Ευρώπη βρίσκονται σε δεινή δοκιμασία. Η ένωση των ευρωπαϊκών δυνάμεων (εκεί όπου η Βρετανία συνεισέφερε πολλά και μπορούσε ακόμα περισσότερα) ήταν μια λύση. Φαίνεται ότι κι αυτή, υποχωρεί. Κι όλο βγαίνουν καταιγίδες από τον ασκό του Αιόλου...
politically