Ο σκληρός μήνας για την Ελλάδα και ο μήνας των δύσκολων και μεγάλων αποφάσεων θα είναι ο Μάιος, αφού όπως προβλέπει η Stratfor εκείνη την περίοδο θα ενταθούν τα προβλήματα από τις δύο μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας, το προσφυγικό και η αξιολόγηση από τους δανειστές.
«Το προσφυγικό/ μεταναστευτικό ζήτημα δεν θα φύγει τόσο εύκολα. Οι συνοριακοί έλεγχοι στη Βαλκανική οδό πιθανότατα θα διατηρηθούν, ασχέτως του τι θα αποφασίσουν οι Βρυξέλλες για το μέλλον της Σένγκεν σημειώνει η Stratfor και συμπληρώνει « Ο μήνας-κλειδί θα είναι ο Μάιος, όταν η επίσημη αποβολή από τη Σένγκεν θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια πολιτική κρίση στην Ελλάδα, που θα μπορούσε να εκτροχιάσει τη συνέχεια του προγράμματος διάσωσης»
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, για άλλη μια φορά η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται να παλεύει απέναντι σε πολλά μέτωπα, πολιτικά και οικονομικά. Η Αθήνα διαπραγματεύεται την συνέχιση του προγράμματος ενώ παράλληλα προσπαθεί να αποφύγει να βρεθεί εκτός Σένγκεν. Στο εσωτερικό μέτωπο, ο Αλέξης Τσίπρας προσπαθεί να κρατήσει μια ενδεχόμενη ανταρσία εντός του ΣΥΡΙΖΑ ενώ παράλληλα προσπαθεί να αντιμετωπίσει μία αυξανόμενη δυσφορία στην κοινή γνώμη της χώρας.
Οι διαπραγματεύσεις από την αρχή του μήνα με την ΕΕ και το ΔΝΤ βρίσκονται σε αδιέξοδο. Θα ξεκινήσουν και πάλι στα τέλη Φεβρουαρίου, με το συνταξιοδοτικό να είναι το μεγαλύτερο αγκάθι στις διαπραγματεύσεις. Τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και οι δανειστές πιστεύουν ότι η Ελλάδα πρέπει να εξοικονομήσει περίπου 1,8 δισ. ευρώ φέτος, αλλά διαφωνού με τους τρόπους που μπορεί να γίνει.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα δαπανά το 17 του ΑΕΠ της σε συντάξεις, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ. Όμως ο Τσίπρας πιστεύει ότι αν περικοπούν οι συντάξεις θα υπονομευθεί ένα από τα τελευταία δίχτυα ασφαλείας της χώρας, από το οποίο ζουν χιλιάδες ελληνικά νοικοκυριά. Από τις ανακοινώσεις τους όμως οι δανειστές φαίνονται χαλαροί, κάτι που δεν ισχύει για την Αθήνα, που ξεμένει αργά αλλά σταθερά από χρήμα και χρόνο.
Οι Έλληνες αξιωματούχοι δηλώνουν πως η Αθήνα έχει αρκετά χρήματα για να συνεχίσει να λειτουργεί χωρίς δανεικά μέχρι τον Ιούνιο. Και ένα σημαντικό γεγονός είναι ότι το 2016 δεν είναι τόσο πιεστικό όσο το 2015, καθώς υπάρχει μόνο ένα ποσό να αποπληρωθεί, τα 2,3 δισ. ευρώ προς την ΕΚΤ. Μετά από αυτή την υποχρέωση, στο υπόλοιπο της χρονιάς δεν υπάρχουν μεγάλα ποσά αποπληρωμής χρέους, κάτι που μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες χρεοκοπίας της Ελλάδας ή εξόδου της από την ευρωζώνη.
Το προσφυγικό είναι το μεγάλο αγκάθι
Πέρα από τα οικονομικά της προβλήματα, η Ελλάδα έχει άλλα πιο επείγοντα προβλήματα να λύσει. Στις 12 Φεβρουαρίου η ΕΕ έδωσε στην Ελλάδα τρεις μήνες για να παρουσιάσει ένα πρόγραμμα για την αντιμετώπιση του προσφυγικού.
Τις τελευταίες εβδομάδες η Ελλάδα δείχνει έμπρακτα στην Βόρεια Ευρώπη ότι είναι πρόθυμη να κάνει όσα τις αναλογούν και να συνεργαστεί. Τοποθέτησε τον υπουργό Άμυνας επικεφαλής του συντονισμού των προσφυγικών δομών, ανακοίνωσε την κατασκευή κέντρων υποδοχής στην Αθήνα και στα νησιά που χρησιμοποιούν οι πρόσφυγες, και αποδέχθηκε να συνεργαστεί με την Τουρκία στις περιπολίες στο Αιγαίο, υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ.
Όμως αυτό δεν είναι αρκετό για να πεισθούν ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ότι η Ελλάδα έχει καλές προθέσεις. Στις 15 Φεβρουαρίου η ομάδα του Βίσεγκραντ (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία) συναντήθηκαν με αξιωματούχους της ΠΓΔΜ και της Βουλγαρίας για να συζητήσουν με ποιόν τρόπο να μπορούσαν να απομονώσουν την Ελλάδα.
Καθώς και η ΕΕ δεν έχει επιτύχει να ανταποκριθεί συνολικά στην προσφυγική κρίση, μεμονωμένες χώρες ή ομάδες χωρών αποφάσισαν να λάβουν οι κάθε μία τα δικά τους μέτρα, περιφερειακά και διμερή, για να κόψουν την βαλκανική οδό των μεταναστευτικών ροών που συνδέει την Ελλάδα με την Αυστρία και την Γερμανία. Πέρα από τους φράκτες και τις ποσοστώσεις, οι χώρες αυτές δέχθηκαν να προσφέρουν και οικονομική βοήθεια στους γείτονες της Ελλάδας για να ενισχύσουν τους συνοριακούς ελέγχους τους.
Και αν η ΕΕ αποφασίσει ότι η Ελλάδα δεν έχει κάνει αρκετά μέχρι την προθεσμία του Μαΐου, τότε οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να επιτρέψουν στα μέλη της Σένγκεν να εφαρμόσουν συνοριακούς ελέγχους στα σύνορα της Ελλάδας για δύο χρόνια, κάτι που ξεπερνά το ήδη υπάρχον όριο των έξι μηνών.
Όμως η Ελλάδα δεν έχει χερσαία σύνορα με μέλη της συνθήκης Σένγκεν, κάτι που όπως είναι αναμενόμενο, αν αποτύχει η Ελλάδα θα χρησιμοποιηθεί ως άλλοθι από άλλες χώρες-μέλη της Σένγκεν για να επαναφέρουν τους συνοριακούς ελέγχους.
Από την άλλη, οι πιο αυστηροί συνοριακοί έλεγχοι στην βαλκανική δίοδο θα δημιουργήσουν τεράστια προβλήματα στην Ελλάδα, αφού οι πρόσφυγες θα δυσκολευτούν να κινηθούν προς τον Βορρά. Όμως οι περισσότεροι από όσους αιτούνται άσυλο δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα, κάτι που θα τους φέρει να αναζητήσουν εναλλακτικούς τρόπους και δρόμους να φθάσουν στην Ευρώπη.
Η πιο πιθανή επιλογή είναι η Αλβανία. Οι πρόσφυγες θα μπορούσα να χρησιμοποιήσουν τα εδάφη της για να περάσουν προς το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία και την Κροατία, ή να χρησιμοποιήσουν και πάλι την Αδριατική Θάλασα για να φθάσουν στην Ιταλία. Ένας αυξημένος «συνωστισμός» στα Δυτικά Βαλκάνια θα μπορούσε να επανενεργοποιήσει την κεντρική Μεσογειακή οδό, αυτή που συνδέει την Βόρεια Αφρική με τη Νότια Ιταλία.
Ανησυχία και δυσαρέσκεια και στο εσωτερικό της Ελλάδας
Όμως δεν είναι μόνοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες που έχουν ενοχληθεί από την προσφυγική κρίση. Πολλοί από τους Έλληνες φοβούνται τις οικονομικές και πολιτισμικές επιτώσεις μιας μαζικής άφιξης αιτούντων άσυλο, και τις τελευταίες εβδομάδες υπήρξαν διαμαρτυρίες και βανδαλισμοί στα υπό κατασκευή κέντρα υποδοχής.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορεί να μην είναι οι μόνοι που έχουν αναστατωθεί από την προσφυγική κρίση. Πολλοί Έλληνες φοβούνται τις οικονομικές και πολιτισμικές επιπτώσεις της μαζικής άφιξης αιτούντων άσυλο, και τις τελευταίες εβδομάδες υπήρξαν διαμαρτυρίες και βανδαλισμοί σε υπό κατασκευή κέντρα υποδοχής. Η εισροή αιτούντων άσυλο αναμένεται να αυξηθεί καθώς θα βελτιώνονται οι καιρικές συνθήκες, όπως και οι επιθέσεις κατά προσφύγων/μεταναστών και οι συγκρούσεις μεταξύ των αντιμεταναστευτικών ομάδων και της ελληνικής αστυνομίας.
Οι απειλές της ΕΕ να άρει τη συμμετοχή της Ελλάδας στη Σένγκεν πιθανότατα θα αποδυναμώσουν τη λαϊκή στήριξη προς τη διάσωση. Το πρόγραμμα ήδη είναι αμφιλεγόμενο, με τους αγρότες να έχουν προχωρήσει σε μπλόκα εθνικών οδών για να διαμαρτυρηθούν για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση και τα σχέδια για άρση των επιδοτήσεων στον αγροτικό τομέα.
Όμως η βασική πρόκληση για την ελληνική κυβέρνηση έρχεται εκ των έσω, καθώς ο κυβερνητικός συνασπισμός έχει μία πλειοψηφία μόλις τριών εδρών στη Βουλή. Ακόμα και μια μικρή «ανταρσία» από τα κόμματα της κυβέρνησης θα προκαλούσαν την πτώση της. Αυτό εξηγεί γιατί ο Τσίπρας συχνά κάνει άνοιγμα σε μικρά κόμματα προς το κέντρο και την κεντροαριστερά. Θέλει να δείξει στους βουλευτές του ότι έχει επιλογές στην περίπτωση ανταρσίας αλλά και να διασφαλίσει ότι θα μπορούσε να παραμείνει στην εξουσία, στην περίπτωση που κάποιοι από τους βουλευτές του τον εγκαταλείψουν.
Τα εγχώρια και εξωτερικά προβλήματα της Ελλάδας είναι βαθύτατα δεμένα μεταξύ τους. Τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται να υπάρξει συμφωνία για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, καθώς η οικονομική κατάσταση της Ελλάδας θα κάνει την κυβέρνηση πιο πρόθυμη να κάνει υποχωρήσεις έναντι των δανειστών, αν και η ανακούφιση που θα φέρει η συμφωνία θα είναι προσωρινή.
Όμως το προσφυγικό ζήτημα δεν θα φύγει τόσο εύκολα. Οι συνοριακοί έλεγχοι στη Βαλκανική οδό πιθανότατα θα διατηρηθούν, ασχέτως του τι θα αποφασίσουν οι Βρυξέλλες για το μέλλον της Σένγκεν. Οι χώρες θα συνεχίσουν επίσης να εισάγουν μέτρα για να γίνουν λιγότερο ελκυστικές για τους πρόσφυγες. Όμως, καθώς η κρίση στη Συρία απέχει πολύ από το να τελειώσει, οι πρόσφυγες πιθανότατα απλώς θα αναζητήσουν νέους τρόπους για να φθάσουν στη Βόρεια Ευρώπη.
Ο μήνας-κλειδί θα είναι ο Μάιος, όταν η επίσημη αποβολή από τη Σένγκεν θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια πολιτική κρίση στην Ελλάδα, που θα μπορούσε να εκτροχιάσει τη συνέχεια του προγράμματος διάσωσης.