Η πραγματική μεταπολίτευση σταματά στο 1989

Του Αλέξη Ηλιάδη- ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ο Βασίλης Βασιλικός, ο συγγραφέας του «Ζ», μιλά στο νέο τεύχος του περιοδικού του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Το Πρακτορείο» με αφορμή την επέτειο του Πολυτεχνείου, φωτίζει ιστορικά γεγονότα και μιλάει για τον Τύπο, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα.

Ο διεθνούς φήμης συγγραφέας, ο Βασίλης Βασιλικός, σημάδεψε με το έργο του τη νεοελληνική λογοτεχνία. Με το βιβλίο του «Ζ» φώτισε μια σκοτεινή σελίδα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας: την υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη, τον Μάιο του 1963.

Μεταξύ των χιλίων βιβλίων που πρότεινε, το 2009, στους αναγνώστες της η αγγλική εφημερίδα The Guardian (“1000 novels everyone must read”-“Χίλια μυθιστορήματα που όλοι πρέπει να διαβάσουν”) υπήρχαν μόνο δύο ελληνικά: ο Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά του Νίκου Καζαντζάκη και το «Ζ» του Βασίλη Βασιλικού.

Με αφορμή την επέτειο του Πολυτεχνείου, ο Βασίλης Βασιλικός μάς μίλησε για τις δολοφονίες Λαμπράκη και Φύσσα και δήλωσε συγκλονισμένος από τη δολοφονία Τεμπονέρα. Υπογράμμισε ότι η Μεταπολίτευση μόνο καλό έκανε στη χώρα, τόνισε ότι το Πολυτεχνείο ζει, όμως τώρα οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν, ενώ επισήμανε ότι ο Τύπος μεταλλάχθηκε με τις νέες τεχνολογίες. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση σημείωσε ότι ξέχασε τον πολιτισμό της και τους κοινωνικούς αγώνες της που την είχαν καθιερώσει παγκοσμίως.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:

ΕΡ: Ο Λαμπράκης δολοφονήθηκε για τις ιδέες του από το παρακράτος. Υπάρχουν σήμερα Λαμπράκηδες;

ΑΠ: Προσοχή. Η εύκολη απάντηση είναι: το σημερινό παρακράτος έχει κοινοβουλευτικό μανδύα και ονομάζεται «Χρυσή Αυγή». Ωστόσο, ενώ όλα μοιάζουν, τίποτα δεν είναι το ίδιο. Η δολοφονία του Λαμπράκη (της οποίας προηγήθηκαν και άλλες δολοφονίες αριστερών), είναι η κορύφωση του εμφυλιακού κράτους που ξεκινά με την Απελευθέρωση της Αθήνας τον Δεκέμβρη του 1944. Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα (της οποίας προηγήθηκαν άλλες δολοφονίες, κυρίως μεταναστών), είναι η κορύφωση της Κρίσης που ξεκινά το 2008 (παγκοσμίως) και σε μας από το 2010. Συνήθως όταν συγκρίνουμε τέτοια περιστατικά που συγκλονίζουν την κοινωνία, ξεχνάμε το “βάθος πεδίου”, (όπως λεν οι κινηματογραφιστές), της Ιστορίας, με κεφαλαίο. Και αυτό είναι παραπλανητικό. Εμένα προσωπικά με συγκλόνισε και μια άλλη δολοφονία: του Τεμπονέρα.

ΕΡ: Από τον Λαμπράκη στη χούντα, στο Πολυτεχνείο και τη Μεταπολίτευση. Αυτή η διαδρομή πόσο έχει επηρεάσει τη σημερινή κατάσταση της χώρας;

ΑΠ: Κατά τη γνώμη μου, στο ερώτημά σας αυτό, δεν θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνεται η Μεταπολίτευση στο σύνολό της, όπως δυστυχώς έχει επικρατήσει τον τελευταίο καιρό. Διότι η Μεταπολίτευση μόνο καλό έκανε στη χώρα. 35 χρόνια ειρήνης δεν είχε αξιωθεί η Ελλάδα. Ειρήνης και προκοπής. Το ότι από το 2009 πήρε την κάτω βόλτα, αυτό δεν συμπεριλαμβάνεται στο χρονικό διάστημα της Μεταπολίτευσης εν γένει. Η πραγματική Μεταπολίτευση σταματά το 1989. Τότε που πέφτει το Τείχος του Βερολίνου και όπως λέει ο Βιζυηνός στο ποίημά του «μετεβλήθη εαυτός μου / ο ρυθμός του κόσμου». Ό,τι ακολούθησε μετά, πρέπει να βαφτιστεί αλλιώς. Δεν είμαι πολιτειολόγος για να βρω τη σωστή λέξη. Μετά το πυροτέχνημα των Ολυμπιακών Αγώνων που καταύγασε τον ελληνικό ουρανό, δεχτήκαμε τις στάχτες του κι άρχισε η σταδιακή, πλην ανεντόπιστη από όλους μας, κατρακύλα.

ΕΡ: Το Πολυτεχνείο ζει;

ΑΠ: Το Πολυτεχνείο ζει. Όμως τώρα οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν.

ΕΡ: Ποιός είναι ο ρόλος του Τύπου στην εποχή μας;

ΑΠ:Ο Τύπος όπως τον ξέραμε από παλιά μεταλλάχτηκε με τις νέες τεχνολογίες. Σήμερα τι απήχηση θα είχε το “Κατηγορώ” του Ζολά στην ιστοσελίδα του συγγραφέα στο Διαδίκτυο; Όλα τα είπε εγκαίρως (1989) ο Ρεζίς Ντεμπρέ, ο ομογάλακτος του Τσε Γκεβάρα στη Βολιβία που έχοντας γλιτώσει τη θανατική ποινή, απελευθερώθηκε από τις φυλακές της χώρας αυτής με τη διεθνή κινητοποίηση (Πάπας, Ντε Γκωλ, Μαλρώ κτλ) κι αφοσιώθηκε ως οξύ κριτικό πνεύμα στο δοκίμιο και κυρίως στην “Επιστήμη της Επικοινωνίας”, δημιουργώντας και το νέο της όνομα mediologie (μιντιολογία). Το βιβλίο αυτό υπάρχει και στα ελληνικά, σε έξοχη μετάφραση, απ' τις εκδόσεις Λιβάνη. Υπάρχει ένας πίνακας στο βιβλίο με τρεις κολώνες: Γραφή (Λογοσφαίρα), Τυπογραφία (γραφοσφαίρα), Οπτικοακουστική (Βιντεοσφαίρα). Και κάτω από κάθε κολώνα οι προτιμήσεις κάθε εποχής.

Για τον στρατηγικό χώρο: Η Γη-η Θάλασσα- το Διάστημα. Για το ομαδικό ιδανικό: Το Ένα,- Όλοι, - ο Καθένας. Για την Πνευματική τάξη: Εκκλησία-, Ιντελιγκέτσια - , ΜΜΕ. Για τον συνηθισμένο τρόπο επιρροής: Το Κήρυγμα,- Η Δημοσίευση, - Η Εμφάνιση. Για το καθεστώς του ατόμου: Ο Υπήκοος,- ο Πολίτης,- ο Καταναλωτής. Για το πρότυπο ταύτισης: Ο Άγιος,- Ο Ήρωας, -Η Σταρ. Για την εγκυρότητα: Ο Θεός μου το είπε - Το διάβασα στα βιβλία -Το είδα στην τηλεόραση.

Οπότε καταλαβαίνετε τον ρόλο του έντυπου στη σημερινή εποχή όπου προστέθηκε και το Διαδίκτυο.

ΕΡ: Πώς βλέπετε την Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα; Έχει μείνει πιστή στις ιδρυτικές της αρχές και αξίες;

ΑΠ: Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχ μεταλλάχτηκε κι αυτή με τη σειρά της όπως και ο Τύπος που λέγαμε πριν. Ξέχασε τον πολιτισμό της, τους κοινωνικούς αγώνες της που την είχαν καθιερώσει παγκοσμίως, τα “κεκτημένα” της, και προσχώρησε άνευ όρων στον διεθνή οικονομικό ανταγωνισμό όπου δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα με τους ανερχόμενους νέους γίγαντες της οικονομίας. Κι έτσι μαραζώνει σαν τις γεροντοκόρες που υπήρξαν άλλοτε καλλονές, αλλά χάνοντας την προίκα τους ( τις πρώην αποικίες της) δεν τις ζητά πια κανείς πλέον σε γάμου κοινωνία. Κι αφότου έπαυσε, με το γκρέμισμα του Τείχους, να διαιρείται σε Ανατολική και Δυτική, κατάφερε να υψώσει μέσω Γερμανίας και Βαλτικών Χωρών, νέο Τείχος, Βορρά και Νότου. Άρα ο μαρασμός της είναι προ των πυλών αν δεν αλλάξει εγκαίρως ρότα. Κάτι που το βλέπω να έρχεται, ξεκινώντας από την Ελλάδα, με “την μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων”.-